Kva tenkte gudane på

 

 

Dei høge fjella

strekkjer seg

 til himmelen.

 

Alt er veldig.

Og alt er stort.

 

Kulden, snøen

og den mørke fjorden.

 

Dei små husa kan me

nesten ikkje sjå.

 

Og menneska.

Kvar kom dei frå.

Og kvar er dei.

 

Kva tenkte gudane på, trur du?

 

(ABM 16.10.09) 

Barna har sansane i behold – så lenge det varer

•          
  –No kan de skriva eit dikt om før og no, sa eg til barna.
  
  
  Ein gut som var 11 år, kom gledestrålande fram til meg.
  Han hadde skrive:
  –Før laga eg første verdskrig. No har eg slutta med det.
  
  
  Eg sa til han:
  –Du har vore ein flink gut.
  
  
  Etterpå sat eg bak mitt trygge kateter
  og tenkte eit øyeblikk med meg sjølv.
  
  
  (ABM 1983)

vi knuser våre bilde 1984 ABM

 

No har eg lagt ut heile diktsamlinga "vi knuser våre bilde 1984". Det var den tida. No er det ei anna tid og andre ting å tenkja på, muligens. Kanskje er utfordringane mykje dei same, men orda og måten å uttrykkja seg på endrar seg.

 

No held eg fram med å leggja ut dikt og bilde som heng på veggene i 1. etasjen i huset vårt.

 



Etterord

Det Orwelske 1984 var her. Kanskje.

Det gjekk forbi.

Mens det gjekk forbi, gjorde me

arbeidet vårt med lukka andlet.

Kanskje var det her trass alt.

Det vil me oppdaga i 1994

eller muligens i 2004.

Stivna knuste andlet går forbi kvarandre

og snakkar og snakkar.

Og ingen møter deg nokon gong

med åpent andlet og auge med botn i

og med mysteriet der inne.

(vi knuser våre bilde 1984 ABM)

Å Jaktsesongen er slutt no

Eg greidde ikkje å fanga tusenfrydar

endå eg prøvde alt eg kunne

å fanga dei med kronblad

og alle ting dei treng

for å livberga seg i landet vårt

Eg greidde heller ikkje

å fanga meg sjølv

eg har med andre ord ikkje lært nok

- eller kanskje

har eg ikkje lært dei rette tinga -

i alle dei andre jaktsesongane

(vi knuser våre bilde 1984 ABM)

Ø Eg fann i grunnen ikkje overskrift til dette

Eg kunne tenkja meg å spenna meg fast i springstolen

min

og så springa ut i dei tomme romma.

Eg trur det ville gjera meg

godt.

Oppbrotet, rørsla og så ingenting.

Då ville eg kanskje også hatt

mot

nok til å setja livet mitt i revers

og forstå kva eg ikkje

gjorde.

Og så kunne eg muligens læra

av det til eit anna

liv.

Kven skal eg spørja til råds i slike

vanskelege spørsmål?

Eg har ikkje funne dei på jorda,

og eg fann dei heller ikkje

i dei tomme romma

(vi knuser våre bilde 1984 ABM)

Ø Me trudde heile tida at me såg oss sjølve i ovale speil

I ovale speil skjer det mykje rart.

Der vert du skeiv og skakk

og vridd og lang

og så smiler du med brotne tenner og lang nase.

Tenk å vera inne i heile ovale rom.

Tenk på kor forvridde

og løgne me er der - 

ifrå alle sider.

Me ser på kvarandre og ler hjarteleg.

Me ler og hujar og skrik

til dei ovale speila sprikk.

Men tenk - me er like løgne for det.

Me er like skakke og forvridde.

Då ler me ikkje meire.

Me går ut av dei ovale romma

og er alvorlege etterpå.

(vi knuser våre bilde 1984 ABM) 

Ø Er det berre eg som er redd?

Eg er så redd for kva som skjer med oss

etterpå.

Når me ser ein som vert skoten i

Detektimen på TV.

Ikkje er det blod, ingen sjukebil,

ingen som gret ved grava.

Han berre ligg der pent og pynteleg

og er død.

Eller når ei kvinne vert

voldtatt og misshandla, slått og piska på film.

Det ser så sjølsagt ut.

For me får sjå saka gjennom

handlingsmannen, tøff råtass

med stålblikk og I Love Him.

Kva skjer med oss etterpå.

Når me har sett slike ting tusen gonger

titusen gonger på video og TV.

Når har me fått tilstrekkeleg opplæring

og går ut i livet og gjer likeså?

(vi knuser våre bilde 1984 ABM)



Ø Når det hender i mi gate, kva då?

I går såg eg ein som

fekk hovudet knust

og hjarta rive ut på video.

Eg rok ein slurk av pilsen min

og smilte til mine ungdoms venner.

I dag ser eg det ligg

strødd med lik i gatene

med vridde armar og oppblåte magar.

Folk går og snakkar med kvarandre

og bilane kjører forbi på Dagsrevyen i TV.

Eg kjøler tunga med drinken min

og seier:

-Det var voldsomt.

I morgon skjer det kanskje i

gata vår.

Er eg ein av dei døde.

Eller hastar eg forbi og

snakkar med kvarandre.

(vi knuser vår bilde 1984 ABM)

Ø Me veit ikkje kva barna har lært før me får sjå kva dei gjer med livet sitt

Eg ville så gjerne vera saman

med barna mine i kveld.

Men dei er over haugane

ute i dei ville skogane.

Eg lærte dei at dei skulle vra

gode og snille.

Men barna mine drog ut i

livet sitt,

og det hadde eg ikkje vågd å tenkja på

at dei skulle.

Eg kærte dei at dei skulle

elska medmenneska sine

Men ute i den ville skogen

var det ikkje slik.

Eg var ikkje med dei bort i skogen,

endå dei var der ofte mens dei var små.

Då kom dei heimatt imellom,

og eg kunne læra dei om å vera gode.

No kjem dei ikkje heimatt lenger,

og eg kjenner dei ikkje att.

Anten har eg blitt vill for dei

eller så har dei blitt ville for meg.

(vi knuser vår bilde 1984 ABM)



Æ Me veit når hausten er omme

I dag har hausten vinteren i seg.

Den blå klare lufta og dei høde skyene

som snakkar snø med kvarandre.

Eg går til arbeidet mitt

som er det same til alle tider.

Likevel kjenner eg ei uro langt inni meg.

Uroa om at hausten er omme og vinteren tek til.

Uro over endringane.

Eg lengtar eigentleg etter at alt skal forandrast.

Og veit det vil koma.

Likevel er det djupaste i meg uroleg.

Kanskje er det noke læraren, foreldra

og alle dei andre har gløymt å læra meg.

Det er noke om mysteriet inni oss. Muligens

er det vanskeleg å få det med i læreplanane. Eller

dei trur kanskje det er ufarleg.

(vi knuser våre bilde 1984 ABM)

Æ Haustregnet strekkjer seg over himmelen

Utanfor vindauga blomstrar

hagen og åkeren av.

Flaggstonga strekkjer seg mot himmelen.

Vegen ligg der og glinsar i regnet.

Det er lys i lyktestolpane

til langt på dag.

Det grå regnet, åsane og skogen.

I dag tidleg

var fjellet kvitt.

(vi knuser våre bilde 1984 ABM)

Æ Men etterpå?

Ein ven skreiv:

-Jeg burde ha visst det

allerede da

jeg kjente

den første, svake sitringen.

Gjenoppbyggingen vil bli

smertefull.

Når du møter dei andre menneska

dei du kjenner med ein gong -

dei du dansar dansen din med

og veit at du er heilt trygg,

då kjenner du redselen i deg.

Me veit at me må vandra

langs grensene i oss.

Og viss me sprengjer dei langt der inne,

vil samanmuringa verta full av pine.

Men etterpå kan me gå ut i dagane

med våre nye liv mellom hendene.

Ingenting vil vera det same fleire gonger.

(vi knuser vår bilde 1984 ABM)

Z Når dagen er inne, må me vakna

Me veit aldri når dagen er inne,

når livet vender eit kinn til

som me aldri har opplevd før.

Då gjeld det at me finn fram

alt motet vårt,

 og at me har fått den rette

opplæringa

slik at me held hendene våre fram.

(vi knuser våre bilde 1984 ABM)

Y Når eg er førti år snart, må eg tenkja på korleis eg har brukt dagane i lviet mitt

Den indiske diktaren Tagore seier:

-Berre få dagar i livet ditt er gitt til kjærleik.

Eg møter desse sjeldne dagane

med angst.

For eg må gje noko

kvar gong.

Eg må leggja noko att av meg sjølv

når eg reiser meg og går.

Så vert det mange kvardags dagar.

Og når kjærleiken på ny finn meg,

gøymer eg meg.

Gje meg styrke og  mot til å møta

desse mine få tilmålte dagar

og halda på dei.

(vi knuser våre bilde 1984 ABM)

X I Dagsrevyen i TV 21/9-1983

"I Peru har regjeringsstyrkane

foretatt summariske henrettelser

av flere hundre indianere."

Ei setning, ei melding,

informasjon.

Elleve ord.

Eg orkar ikkje tenkja meir på dei

og skriva noko om det.

Orda får berre gøyma seg i hjernen min.

Så får dei heller skræma meg om nettene.

(vi knuser vår bilde 1984 ABM)

W Alle kan lura seg sjølv i dagboka si

-Begynn endeleg å vera menneske

medan du lever,

sa den romerske keisaren til dagboka si

i det andre hundreåret

etter Kristi fødsel.

Tenk om han hadde sagt det

til vennene sine

og til alle uskyldige menneske

som måtte levera blod og kjøt

slik at den romerske keisaren

kunne leva til sine dagars ende

også når han ikkje skreiv i dagboka si.

(vi knuser våre bilde 1984 ABM)